Mark Twain , tên thật là Samuel Langhorne Clemens, sinh ngày 30 tháng 11 năm 1835 tại Florida, Missouri. Ông lớn lên trong một thị trấn nhỏ bên dòng sông Mississippi. Dòng sông, với những con tàu chạy bằng hơi nước và những nhân vật sống động, sau này đã đóng vai trò quan trọng trong các tác phẩm văn học của ông. Cha của Mark Twain , một luật sư và thẩm phán, qua đời khi Samuel chỉ mới 11 tuổi, khiến gia đình gặp khó khăn về tài chính. Samuel buộc phải rời trường học và trở thành thợ học việc in ấn, sắp chữ cho tờ báo địa phương. Sự tiếp xúc sớm với văn chương và thế giới in ấn đã thắp lên niềm đam mê kể chuyện suốt đời của ông.
Thời Gian Học Việc và Những Kinh Nghiệm Đầu Đời: Trong tuổi niên thiếu, Mark Twain làm công việc một thợ in ở nhiều thành phố khác nhau tại New York, Philadelphia và St. Louis, tích lũy được những kinh nghiệm quý báu mở rộng tầm hiểu biết. Tuy nhiên, chính thời gian làm việc trên tàu hơi nước trên sông Mississippi đã để lại những ảnh hưởng sâu đậm trong đời. Những mông mênh khó lường của dòng sông và những nhân vật mà ông gặp trong thời gian này đã tác động mạnh mẽ đến các tác phẩm sau này của ông. Chính trong thời gian này, ông đã chọn bút danh “Mark Twain ,” một thuật ngữ của người lái tàu với nghĩa là “hai sải sâu,” biểu hiện an toàn cho tàu thuyền trên nước.
Tính Hài Hước và Phong Cách Viết Văn: Tính hài hước là một đặc điểm nổi bật trong văn chương của Mark Twain . Ông dí dỏm, sắc bén với khả năng quan sát thấu đáo những điều phi lý của con người, và tài năng châm biếm. Hài hước của ông thường mang ý nghĩa sâu sắc, phê phán các chuẩn mực, sự bất công và những mâu thuẫn của xã hội. Phong cách viết của Mark Twain nổi bật với cách sử dụng ngôn ngữ địa phương và các từ ngữ theo vùng miền, mang lại tính chân thực và sinh động cho nhân vật và bối cảnh. Khả năng kết hợp hài hước với cách bình luận xã hội nghiêm túc của ông đã làm cho các tác phẩm của ông vừa mang tính giải trí vừa và suy gẫm sâu sắc.
Sự Nghiệp Văn Học và Các Tác Phẩm Chính: Sự nghiệp văn học của Mark Twain bắt đầu nổi bật khi xuất bản truyện ngắn “The Celebrated Jumping Frog of Calaveras County”, tạm dịch là “Chú Ếch Nhảy Nổi Tiếng ở Quận Calaveras” vào năm 1865, một câu chuyện hài hước đã giới thiệu tên tuổi Mark Twain trên toàn quốc. Ông tiếp tục viết một số tiểu thuyết được ca ngợi nhiều nhất trong nền văn học Hoa Kỳ. “Những Cuộc Phiêu Lưu của Tom Sawyer” (1876) và cuốn tiếp theo “Những Cuộc Phiêu Lưu của Huckleberry Finn” (1884) được coi là những kiệt tác, mô tả sống động cuộc sống dọc theo dòng sông Mississippi và lồng vào những chủ đề phức tạp như chủng tộc, tự do và đạo đức. Các tác phẩm nổi bật khác bao gồm “Hoàng Tử và Kẻ Khốn Khổ- The Prince and the Pauper” (1881), “Một Người Yankee ở Connecticut Trong Triều Đình Vua Arthur – A Connecticut Yankee in King Arthur’s Court” (1889), và “Những Người Ngây Thơ Ở Nước Ngoài-The Innocents Abroad” (1869), cho thấy sự đa dạng trong phong cách viết của Mark Twain .
Danh Tiếng, Triết Lý và Những Năm Tháng Cuối Đời: Vào những năm cuối đời, Mark Twain trở thành một trong những nhân vật văn học được yêu mến nhất Hoa Kỳ. Mặc dù nổi tiếng và thành công, ông phải đối diện với những bi kịch trong đời – cái chết của vợ và ba người con. Từ đó, văn chương của ông trở nên u ám và sâu lắng hơn, và ông hầu như mất niềm tin về nhân loại. Triết lý của Mark Twain bắt nguồn từ sự hoài nghi sâu sắc đối với quyền lực, các tổ chức tôn giáo và những quy tắc xã hội mà ông thường thể hiện qua sự châm biếm sắc bén.
Ở tuổi già, Mark Twain trải qua cảm giác cô đơn tột độ, nhưng ông tìm thấy niềm an ủi trong tình cảm ông-cháu với những nữ sinh nhỏ tuổi, mà ông trìu mến gọi là “angelfish” (con cá thiên thần). Những mối quan hệ dễ thương này mang lại cho ông niềm an ủi và mục đích sống trong những năm tháng cuối đời. Ông quý trọng những tình cảm này, coi các cô bé gái như những niềm vui trẻ trung giúp ông xoa dịu nỗi buồn và cô độc ở tuổi gìa.
Di Sản Văn Học: Di sản của Mark Mark Twain như một nhà văn Mỹ là vô cùng to lớn. Ông thường được ca ngợi là “cha đẻ của văn học Mỹ”, tiên phong trong cách sử dụng ngôn ngữ bình dân, khám phá bản sắc nước Mỹ, và sự phê phán không khoan nhượng đối với các vấn đề xã hội. Tác phẩm của ông tiếp tục được nghiên cứu và ca ngợi vì tính hài hước, sự sâu sắc và tính thời sự. Khả năng của Mark Twain với lối hành văn đặt trọng tâm vào cuộc sống phức tạp con người, đặc biệt trong bối cảnh xã hội Mỹ, đã khẳng định vị trí của ông là một trong những nhà văn vĩ đại nhất trong lịch sử văn học.
Trong số các tiểu thuyết nổi tiếng của ông, “Những Cuộc Phiêu Lưu của Tom Sawyer” và “Những Cuộc Phiêu Lưu của Huckleberry Finn” được đánh giá là các tác phẩm tiêu biểu của văn học của Mỹ. Những tiểu thuyết này, cùng với “The Prince and the Pauper- Hoàng Tử và Kẻ Khốn Khổ” và “A Connecticut Yankee in King Arthur’s Court – Một Người Yankee ở Connecticut Trong Triều Đình Vua Arthur,” phản ảnh tài năng thiên phú của Mark Twain trong việc kết hợp hài hước, châm biếm và bình luận xã hội. Những đóng góp của ông cho văn học đã để lại dấu ấn không thể phai mờ, ảnh hưởng đến nhiều thế hệ nhà văn và định hình hướng đi của nghệ thuật văn học theo lối “kể chuyện” của người Mỹ.
-Lê Nguyễn Thanh Phương-