Pablo Picasso, một trong những hoạ sĩ có ảnh hưởng nhất thế kỷ 20, sinh ngày 25 tháng 10 năm 1881 tại Málaga, Tây Ban Nha. Từ nhỏ, Picasso đã bộc lộ tài năng phi thường về hội họa, được nuôi dưỡng và dìu dắt của cha, Don José Ruiz Blasco, một giáo viên nghệ thuật. Ở tuổi niên thiếu, Picasso đã cho thấy dấu hiệu của một thiên tài, người mà sau này cách mạng hóa thế giới nghệ thuật.
Những Năm Đầu Đời và Khám Phá Paris
Những năm đầu đời của Picasso được đánh dấu bằng quá trình đào tạo nghệ thuật nghiêm ngặt tại Tây Ban Nha. Ông theo học tại Học Viện Hoàng Gia San Fernando danh tiếng ở Madrid, nhưng môi trường học thuật cứng ngắc không thỏa mãn được tinh thần sáng tạo của ông. Không cảm thấy yên lòng và khao khát khám phá những chân trời nghệ thuật mới đã khiến Picasso thực hiện chuyến đi đầu tiên đến Paris vào năm 1900, nơi mà sau này trở thành ngôi nhà nghệ thuật thực sự của ông.
Paris vào đầu thế kỷ là trung tâm của thế giới nghệ thuật, tràn ngập các nghệ sĩ, các nhà văn và các nhà tư tưởng đi tiên phong. Picasso bị cuốn hút bởi bối cảnh văn hóa sôi động của thành phố và nhanh chóng hòa mình vào lối sống bohemian (lối sống tự do, phóng túng) của Montmartre, kết bạn với các hoạ sĩ khác như Henri Matisse và Georges Braque. Ảnh hưởng của thành phố đối với tác phẩm của Picasso rất sâu đậm, đánh dấu sự khởi đầu của một loạt các giai đoạn nghệ thuật khác biệt.
Thời Kỳ Xanh (1901-1904)
Thời Kỳ Xanh (Blue Period) của Picasso, bắt đầu từ năm 1901, được đánh dấu với bảng màu ảm đạm, chú trọng màu sắc xanh lam và xanh lục. Thời kỳ này ông chịu ảnh hưởng sâu sắc từ những trải nghiệm của người hoạ sĩ về sự nghèo đói, cái chết và nỗi buồn. Cái chết bi thảm của người bạn thân, Carlos Casagemas, đã có ảnh hưởng sâu sắc đến Picasso, và các bức tranh của ông trong thời gian này thường miêu tả những hình ảnh gầy guộc, những kẻ ăn xin và các chủ đề u buồn. Các tác phẩm như “The Old Guitarist” và “La Vie” phản ảnh sự tuyệt vọng và ảm đạm, đánh dấu thời kỳ này.
Thời Kỳ Hồng (1904-1906)
Năm 1904, tâm trạng và bảng màu của Picasso bắt đầu sáng lên, mở ra Thời Kỳ Hồng (Rose Period). Trong thời gian này, ông rời xa những sắc xanh lạnh lẽo và đưa các sắc hồng và tông màu đất ấm áp hơn. Đề tài trong các bức tranh của ông cũng thay đổi, tập trung vào những người biểu diễn xiếc, hoạ sĩ nhào lộn và những nhân vật hề—những hình ảnh tượng trưng cho thế giới phù du, thường bị gạt ra ngoài lề của rạp xiếc du hành. Thời Kỳ Hồng thường được coi là phản ảnh sự lạc quan đang lớn dần của Picasso và mối quan hệ ngày càng sâu đậm của ông với Fernande Olivier, người tình đầu tiên. Các tác phẩm như “Family of Saltimbanques” và “Boy with a Pipe” là những ví dụ mang tính biểu tượng của thời kỳ này.
Sự Ra Đời Của Chủ Nghĩa Lập Thể (1907-1914)
Sự tiến hóa nghệ thuật của Picasso đã có một bước ngoặt quyết liệt với sự xuất hiện của Chủ Nghĩa Lập Thể (Cubism), một phong trào mà ông cùng Georges Braque sáng lập. Phong cách mang này đã phá vỡ các đối tượng thành các hình dạng hình học và lắp ráp lại chúng trong các hình thức trừu tượng. Bức tranh nổi tiếng “Les Demoiselles d’Avignon” (1907), được coi là tác phẩm Lập Thể đầu tiên, phá vỡ quan điểm truyền thống và sự biểu hiện. Chủ nghĩa Lập Thể đã cách mạng hóa cách nhìn nghệ thuật, ảnh hưởng đến vô số hoạ sĩ và phong trào. Chủ nghĩa Lập Thể Phân Tích (Analytical Cubism) của Picasso, đặc sắc với các tông màu đơn sắc và các hình thức phân mảnh, cuối cùng phát triển thành Chủ Nghĩa Lập Thể Tổng Hợp (Synthetic Cubism), kết hợp các màu sắc tươi sáng hơn và các phương tiện truyền thông hỗn hợp.
Cuộc Sống Ở Paris Trong Đệ Nhất Thế Chiến và Chủ Nghĩa Siêu Thực (1914-1930s)
Đệ Nhất Thế Chiến mang đến nhiều thay đổi trong cuộc sống và công việc của Picasso. Mặc dù ông ở lại Paris trong suốt thời gian chiến tranh, những xung đột đã ảnh hưởng sâu sắc đến ông và cộng đồng nghệ thuật của thành phố. Trong thời kỳ này, tác phẩm của Picasso trở nên cổ điển hơn về phong cách, một sự rời xa khỏi sự thử nghiệm của Chủ Nghĩa Lập Thể. Tuy nhiên, mối liên hệ của ông với phong trào Chủ Nghĩa Siêu Thực (Surrealism) bắt đầu xuất hiện vào những năm 1920. Mặc dù Picasso chưa bao giờ hoàn toàn chấp nhận Chủ Nghĩa Siêu Thực, ông bị ảnh hưởng bởi khám phá tâm trí vô thức và giấc mơ hình ảnh. Các tác phẩm như “The Three Dancers” (1925) phản ảnh những hình tượng kỳ lạ, bị bóp méo điển hình của nghệ thuật Siêu Thực.
Đồ Gốm và Đệ Nhị Thế Chiến (1940s)
Sự bùng nổ của Đệ Nhị Thế Chiến khiến Picasso ở lại Paris, mặc dù thành phố bị quân Đức chiếm đóng. Nghệ thuật của ông trong thời kỳ này, chẳng hạn như “Guernica” (1937)—một phản ứng trước vụ thả bom thị trấn Basque trong Nội Chiến Tây Ban Nha—thể hiện quan điểm chống chiến tranh của ông. Tác phẩm của Picasso trong những năm chiến tranh được đánh dấu bởi sự trở lại với các hình thức biểu hiện, cảm xúc hơn, thường phản ánh sự đau khổ và hỗn loạn của thời đại.
Sau chiến tranh, Picasso chuyển sang gốm sứ, một phương tiện mới mang lại cho ông một hình thức sáng tạo mới. Ông thiết lập một xưởng ở Vallauris, ở miền Nam nước Pháp, nơi ông sản xuất hàng ngàn tác phẩm gốm sứ, thổi hồn vào nghệ thuật truyền thống này với phong cách riêng. Thời kỳ này Picasso làm quen với nghệ thuật nhiều màu sắc và vui tươi hơn, và thể hiện trong các tác phẩm gốm sứ và tranh vẽ sau này.
Hôn Nhân, Con Cái và Tình Yêu Đích Thực Của Cuộc Đời
Cuộc sống cá nhân của Picasso cũng đầy những biến cố và đam mê như nghệ thuật của ông. Ông đã kết hôn hai lần—lần đầu với Olga Khokhlova, một vũ công ballet người Nga, và sau đó là với Jacqueline Roque, người trở thành nàng thơ của ông trong những năm cuối đời. Picasso có bốn người con với ba người phụ nữ khác nhau: Paulo (với Olga Khokhlova), Maya (với Marie-Thérèse Walter), và Claude và Paloma (với Françoise Gilot).
Mặc dù có nhiều mối quan hệ và hôn nhân, nhiều người tin rằng tình yêu đích thực của cuộc đời Picasso là Françoise Gilot, người phụ nữ duy nhất đã tự rời bỏ ông. Gilot, một hoạ sĩ, có ảnh hưởng lớn đến Picasso trong suốt mối quan hệ kéo dài một thập niên của họ, và con cái của hai người, Claude và Paloma, đã có những sự nghiệp thành công trong nghệ thuật và thiết kế. Các mối quan hệ của Picasso thường đầy mâu thuẫn, nhưng chúng cũng thúc đẩy sự sáng tạo của ông, truyền cảm hứng cho nhiều tác phẩm mang tính biểu tượng nhất của ông.
Di Sản
Pablo Picasso tiếp tục sáng tạo cho đến khi qua đời vào ngày 8 tháng 4 năm 1973 tại Mougins, Pháp. Di sản của ông như một hoạ sĩ là vô song, với một sự nghiệp kéo dài hơn bảy thập niên và bao trùm một loạt phong cách và phương tiện khác nhau. Khả năng tái sáng tạo liên tục của Picasso, ảnh hưởng của ông đối với nghệ thuật hiện đại, và cuộc sống cá nhân phức tạp của ông đã khẳng định vị trí của ông như một trong những nhân vật quan trọng nhất trong lịch sử nghệ thuật hội hoạ. Sự khám phá hình thức, màu sắc và cảm xúc của ông tiếp tục truyền cảm hứng và thách thức các hoạ sĩ và những người yêu nghệ thuật trên toàn thế giới, khiến ông trở thành một nhân vật vĩ đại và ảnh hưởng đến nhiều thế hệ.
-Phượng Vỹ-